O patronie

Joanna Gryzik urodziła się 29 kwietnia 1842 roku w Porębie, niedaleko Rudy. Jej rodzicami byli Jan Gryzik i Antonina z domu Hajn. W styczniu 1845 roku, urodziła się jej siostra Karolina, a dwa miesiące później zmarł ojciec. 14 marca 1846 roku, Joasia znalazła się w domu Karola Goduli. Prawdopodobnie, jej matka przyszła do gospodyni Goduli, Emilii Lukas, prosząc o opiekę nad dzieckiem, które jej przeszkadzało w poszukiwaniu przyszłego męża. Joasia, która była dobrym i sympatycznym dzieckiem, nie bała się Goduli tak jak inni i traktowała go zupełnie naturalnie. Może dlatego bardzo ją polubił, przywiązał się, a nawet zaangażował dla niej prywatnego nauczyciela.

Karol Godula zmarł, gdy Joasia miała 6 lat. Nie mając żony, ani dzieci, obawiając się o rozdrobnienie i roztrwonienie swojej fortuny, cały majątek przekazał właśnie Joasi. Zgodnie z zapisem testamentowym, Joasia została umieszczona w klasztorze Urszulanek we Wrocławiu. Przebywała tam od 16 września 1848 roku do 8 sierpnia 1849 roku. Potem wróciła do pałacu w Szombierkach.

Dorosła Joasia miała wielu wielbicieli pragnących pozyskać jej rękę. Wybrała jednak, poznanego we Wrocławiu hrabiego Hansa Ulricha von Schaffgotsch. Wcześniej jednak, Scheffler (zawsze bardzo dbał i troszczył się o swoją pupilkę), widząc możliwość wyswatania jej z arystokratą ze starego, szlacheckiego rodu, wystarał się dla niej o nobilitację. Z rąk króla pruskiego, Fryderyka Wilhelma IV, otrzymała szlachectwo i nazwisko Gryczik von Schomberg-Godula.

Hrabiowie Schaffgotsch należą do najstarszych i najznakomitszych rodów szlacheckich na Śląsku. Posiadali dobra w : Kamienicy (koło Jeleniej Góry), zamek Chojnik, Cieplice, Kowary, Gryfice, itp. Cieszyli się dużym zaufaniem książąt piastowskich, a poprzez małżeństwo spokrewnieni byli z Piastami legnicko-brzeskimi. Rodzinną posiadłością Schaffgotschów były Cieplice. Gościli tam często znamienitych gości, m.in. Radziwiłłów, Sapiehów, Potockich, królową Marysieńkę Sobieską, księżną Izabelą Czartoryską.

23 października 1858 roku w pałacu w Szombierkach podpisano kontrakt ślubny hrabiego Hansa Ulricha i hrabiny Joanny ( hrabia nigdy nie został właścicielem majątku swojej żony), a ślub odbył się 15 listopada 1858 roku w kościele Najświętszej Maryi Panny w Bytomiu. Wśród zaproszonych gości byli liczni przedstawiciele śląskich rodzin arystokratycznych. Zaraz po ślubie małżonkowie przenieśli się do willi Schefflera, a po dwóch latach przeprowadzili się do swojego domu. W 1859 roku kupili pałac w Kopicach, rozbudowali go i stał się on ich rodzinną posiadłością. Przybywając na Śląsk, mieszkali w pałacu Goduli w Szombierkach. Hans Ulrich i Joasia byli zgodnym i szczęśliwym małżeństwem. Doczekali się czwórki dzieci: Hans Carl, Clara, Elizabeth i Eleonore. Podstawą majątku hrabiny Joanny był spadek po Karolu Goduli, ale okazała się ona godną jego następczynią. Była prawdziwą kobietą interesu i kontynuując jego działalność, aż siedmiokrotnie pomnożyła odziedziczony majątek.

Hrabinę Joannę łączyła silna więź z ludem górnośląskim, dlatego przebywając w Szombierkach nosiła oficjalnie strój śląski. Hrabiostwo troszczyli się o ludzi w swoich zakładach i dobrach, czując się odpowiedzialnymi za ich los. Hrabina Joanna zmarła w Kopicach 21 czerwca 1910 roku, w dwa miesiące po swoich 68 urodzinach. Ceremonia pogrzebowa odbyła się 27 czerwca z udziałem „zaprzyjaźnionych rodzin arystokratycznych”, a także licznie zebranych robotników i urzędników zakładów przemysłowych Schaffgotschów. Ostatnią posługę oddali górnicy i hutnicy, którzy nieśli trumnę. Hrabina spoczęła w kaplicy-mauzoleum w Kopicach. Po zakończeniu II wojny światowej zwłoki Joanny i jej męża były kilkakrotnie wyjmowane z trumien i bezczeszczone. Ich porozrzucane szczątki pochowano w skromnej mogile obok mauzoleum. Dla uczczenia jej pamięci, główna ulica w dzielnicy Goduli nosi jej imię (ulica Joanny).

Oto tylko niektóre z zasług Joanna von Schaffgotsch - Gryzik:

• Rozwijała przemysł w naszej okolicy, a to spowodowało szybki rozwój miast
• Oddała swój teren pod budowę kościoła w Orzegowie i przeznaczyła na ten cel 30000 marek
• Ufundowała ołtarz i zegar w tym kościele
• Zapłaciła 58 000 talarów za wybudowanie drogi z Szombierek do Chebzia Ufundowała szkołę w Chebziu
• Ufundowała szkołę w Goduli (byłą SP 39)
• Ufundowała Dom Nauczyciela w Goduli
• Ufundowała w Goduli kościół, cmentarz i kostnicę oraz ponosiła 2/3 kosztów utrzymania tej parafii
• Finansowała utrzymanie sióstr Elżbietanek mieszkających w Goduli
• Ufundowała szpital w Goduli, w którym mieściła się również ochronka, szkoła robót kobiecych, gospodarstwa domowego, przytułek dla starców i inwalidów
• Ufundowała odrębną szkołę dla małych dzieci i gospodarstwa domowego
• Wraz z mężem zorganizowała ogólnodostępną bibliotekę w szkole w Goduli
• W hutach cynku utworzyła kasę bracką dla pracowników (hutnicy do niej należący mogli korzystać z bezpłatnego leczenia i zasiłku chorobowego)
• Zorganizowała w swoich zakładach kasy zapomogowe, z których wypłacano zasiłki wdowom i sierotom
• Łożyła na utrzymanie sierocińca w Bytomiu
• Ufundowała kościół w Szombierkach
• Ustanowiła liczne fundacje mszalne
• Przeznaczyła 90 000 marek na fundację klasztoru oo. Franciszkanów w Panewnikach, którzy mają obowiązek odprawiania „po wieczne czasy” mszy św. w intencji hrabiostwa Schaffgotsch oraz osób z ich rodzin
• Zapisała w testamencie pieniądze dla swojej służby
• Utworzyła fundusz w wysokości 100 000 marek, z którego procenty miały być wsparciem dla ubogich rodzin, wdów i sierot
• 1500 marek przeznaczyła dla kościołów w Bujakowie i Paniówkach
• 1000 marek przeznaczyła dla Instytutu dla Niewidomych we Wrocławiu
• 10 000 marek przeznaczyła na Dom Wychowawczy im. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy we Wrocławiu
• 80 000 marek przeznaczyła dla Szarytek we Wrocławiu wraz z działką pod budowę klasztoru.

Ludność bardzo ceniła działalność hrabiny Joanny była jej wdzięczna, a dała temu wyraz biorąc tłumnie udział w jej pogrzebie. Bardzo wymowny był nekrolog zamieszczony w czasopiśmie „Beuthener Zeitung”:

"W dniu dzisiejszym została odwołana do Pana Boga nadzwyczaj szanowana była chlebodawczyni, hrabina Schafgotsch z domu Gryczik von Schomberg-Godla, pani na zamku w Kopicach. Pogrążeni w głębokim smutku, pozostajemy pełni szczerej wdzięczności dla Dostojnej Zmarłej, która przez czas dłuższy niż pół wieku, dla urzędników i robotników pozostających pod jej zarządem, była wspaniałą i nadzwyczaj łaskawą chlebodawczynią, zawsze troszczącą się o los i dobro swoich podwładnych. Jej pamięć, opromieniona tak licznymi dziełami pobożności i miłości bliźniego, pozostanie na zawsze w sercach naszych i naszych rodzin”